- 14 september 2024 -

Charlatan

Zadie Smith brengt in “Charlatan” een verhaal gebaseerd op historische feiten die ze op weergaloze wijze vermengt met fictie tot een meeslepende maalstroom, die zich afspeelt tussen Jamaica en het Verenigd Koninkrijk in de 19^de eeuw. In tijden waarin menselijke relaties nog slavernij kende verhaalt zij onderliggende thema’s die het enigma van authentiek menszijn – ook vandaag – onderzoeken.

De synopsis: Engeland, jaren 1800. Eliza Touchet is reeds decennialang de inwonende huishoudster van neef William Ainsworth, wiens mooiste jaren en schrijfsels in het verleden liggen. Volgens Eliza is hij een talentloze schrijver. Zelf is ze geïnteresseerd in echte literatuur, in dit leven en het hiernamaals, in slavernij,… Charles Dickens, vriend van Ainsworth, vindt ze een kwelduivel en zedenpreker. Engeland een land van schone schijn. Kortom een dame met een mening.
Andrew Bogle van zijn kant groeide als slaaf op in Jamaica. Door de kinderjaren die hij door bracht op een suikerrietplantage kent hij de prijs van een theelepel suiker. Hoe de ene mens de andere bezwendelt, hoe mensen elkaar manipuleren heeft hij daar geleerd. “Kennis van het leven is de minst benijdenswaardige vorm van kennis, omdat ze alleen kan worden verworven door onaangename ervaringen.” citeert Zadie Smith Lady Bessington.
Wat doet Andrew Bogle met zijn mensenkennis wanneer hij kroongetuige wordt in een rechtszaak? Want ook zijn toekomst hangt af van zijn getuigenis.

Wat is authenticiteit voor Touchet, voor Bogle, voor Ainsworth en Dickens… en voor mij als lezer?  “We vergissen ons in elkaar. Onze hele omgang met elkaar is een reeks misverstanden en compromissen. (…) Als ze wisten wat ik wist, zouden ze zich net zo voelen als ik. Maar als je eenmaal een  blik had mogen werpen achter de sluier die mensen scheidt, (…) hoe moeilijk werd het dan om te zeggen dat je de levens van anderen kende!”
En hoe ziet bedrog er uit? “We zondigen op de manier waarop we alles doen: in uiteenlopende mate. Waarom onszelf anders proberen te beteren, waarom andere dingen proberen? Nietsdoen zou de raad van de wanhoop zijn. Laten we van het volmaakte niet de vijand van het goede maken. Want in de tussentijd hangen onze zielen aan een zijden draadje.”

Zadie Smith lezen is telkens weer ‘Swing time’.

*******

Zadie Smith, “Charlatan”, uit het Engels vertaald door Peter Abelsen, Uitgeverij Prometheus. ISBN 9789044653335