- 5 oktober 2024 -

Er stromen rivieren door de lucht

Op de voorflap van het boek staat een oneliner uit The Guardian: ‘Iedereen zou Shafak moeten lezen.’ Het woord moeten stoort mij nogal in deze zin. Verder ben ik er wél van overtuigd dat elke lezer plezier zal beleven aan dit boek.

Zowat drieduizend jaar geleden werd het Gilgamesj-epos in spijkerschrift genoteerd op kleitabletten.  Op een of andere manier raakt dit epos aan de drie verhaallijnen in het boek:
In het Londen van 1840 raakt Arthur zodanig gebiologeerd door dit Gilgamesj-verhaal dat hij op zoek gaat naar meer.
In Turkije de dato 2014 moet de tienjarige Jezidische Narin samen met haar oma op de vlucht voor IS.
In Londen de dato 2018 vindt Zaleekhah soelaas in haar onderzoek naar rivieren.

Van millennia-oude kleitabletten tot de oevers van de rivieren waarlangs Zaleekah struint staan deze verhaallijnen met beide voeten op de aarde én worden ze verbonden door water dat in rivieren stroomt… door de lucht en door het landschap.

“Een verhaal is een fluit waar de waarheid doorheen blaast.” beweert Elif Shafak. Doorheen het ganse boek sijpelt allerhande waarheid over de wereld vandaag, ook al wortelt een en ander in het verleden. Of net daarom?
Wat verder gaat zij nog wat dieper in op de kracht van waarheid:
“‘Raadsels zijn de mantels waarmee Vrouwe Waarheid zich verhult.’
‘Waarom zou de waarheid zich moeten verhullen?’
‘Als ze naakt zou rondlopen zouden de mensen haar op straat stenigen.’”

Dit soort wijsheden die je uitnodigen even te pauzeren – om de kracht van de woorden te laten doordringen – druppelen constant tussen de regels van deze schitterend opgebouwde roman. Tientallen citaten heb ik genoteerd. Nog eentje wil ik graag meegeven, omdat het mijn kinderziel aansprak.
“Grote mensen zijn er niet goed in om hun zorgen te verhullen, al kunnen ze wel verrassend goed hun blijdschap en nieuwsgierigheid verbergen. Bij kinderen is het juist andersom. Kinderen kunnen hun onrust heel tactvol stilhouden en hun verdriet wegstoppen, maar kunnen het moeilijk laten hun vrolijkheid te uiten. Dat betekent het dus, simpel gezegd, om volwassen te worden: je leert alle uitingen van pure vrolijkheid en plezier te onderdrukken.”

*******

Elif Shafak, “Er stromen rivieren in de lucht.” Uit het Engels vertaald door Manon Smits.  Uitgeverij Wereldbibliotheek. ISBN 9789046832073