- 10 september 2024 -

Een dag uit het leven van Abed Salama

De snelle wisseling van nieuwsflashes vandaag schenkt zelden een helder beeld van het dagelijkse leven van de betrokkenen. ‘Schokkende’ rampfoto’s, ‘unieke’ oorlogsbeelden en andere hitsige clickbaits bevolken journaals en sociale media zonder echt veel informatie te verstrekken. Marshall ‘the medium is the message’ McLuhan voorspelde het reeds in 1959.
Volgens de boutade zegt één beeld meer dan duizend woorden. Niettemin telt Chantal Akerman’s “Jeanne Dielman, 23 quai du commerce, 1080 Bruxelles” meer dan 5000 frames om het schrijnende dagelijkse leven van Jeanne Dieleman en het daaruit voortvloeiende geweld te verbeelden.
In tegenstelling met dat spreekwoordelijke ene beeld brengt een goed verteld verhaal vaak een veel krachtiger weergave van de realiteit. De onderzoeksjournalistieke aanpak van Nathan Thrall naast de manier waarop hij dit verhaal vertelt verklaart zonder twijfel dat dit boek de Pulitzer prize 2024 kreeg. Zijn verwijzingen naar de gebruikte bronnen, rechtbankverslagen en zo meer laten zien dat de auteur – een in Jeruzalem gestationeerde Amerikaans-Joodse journalist – zijn huiswerk gemaakt heeft.

Het conflict tussen Palestijnen en Israëli is sedert 1948 nauwelijks weg te denken uit de media. Maar hoe leeft men daar in de dagelijkse realiteit? Wat betekent samen-leven tussen Israëli en Palestijnen op eenzelfde lap grond? Hoe uit aan de ene kant een vredevolle coöperatieve ingesteldheid zich of wat is aan de andere kant het gevolg van een vijandbeeld tussen bevolkingsgroepen? 
Het verhaal? Bij een schooluitstap botst een bus met Palestijnse kinderen tegen een vrachtwagen en vliegt vervolgens in brand. Abed Salamas zoon Milad is een van de dodelijke slachtoffers van het ongeval. Maar, vooraleer Abed dit nieuws eindelijk te horen krijgt, heeft hij als vader vele angstige uren doorgebracht en is hij via ettelijke omwegen – letterlijk en figuurlijk – op zoek gegaan in het Israëlische bureaucratische labyrint naar zijn schier onvindbare zoon. 
Dit kernverhaal levert de ankerpunten om van die ene dag terug te gaan in de tijd en de wortels te onderzoeken van allerhande wezenlijke vragen voor de Palestijns-Israëlische samenleving. Waarom moest deze bus zo ver omrijden om naar een speeltuin te gaan die in vogelvlucht “op een steenworp” ligt? Wanneer komen de Israëlische hulpdiensten die vlakbij gevestigd zijn in actie? Wat is de taak van de Palestijnse ambulances? …
Nathan Thrall verzamelt mensen en hun levensverhalen rondom deze rampzalige dag. De schrijnende realiteit van het dagelijkse leven sluipt stapsgewijze binnen wanneer bijvoorbeeld de realiteit van allerlei identiteitskaarten – verschillend in kleur –  duidelijk wordt: “Volgens de wet moest iedereen die door een voertuig van een Israëlische eigenaar was aangereden een schadevergoeding krijgen, ongeacht de plaats van het ongeval, maar alleen als het slachtoffer een Israëli of toerist was. Houders van een groene identiteitskaart zoals Abed en Haifa zouden geen cent van Israël krijgen.”
Is het woord ‘apartheid’ een te polariserende omschrijving voor deze dagelijkse werkelijkheid? Veel meer dan een ‘twee-staten’-verhaal lees ik een verhaal over meerdere klassen ongelijkwaardige burgers. Een beklemmende illustratie van de godsonmogelijk mensonterende druk die wordt opgebouwd in hoofden en harten, druk die vervolgens op verklaarbare edoch hemeltergend onmenselijke manier nogmaals tot uitbarsting kwam op 7 oktober 2023.

In de epiloog bij dit ‘rampverhaal’ schrijft Nathan Thrall dan ook duidelijk: “Ondanks alle beschuldigingen die werden geuit, noemde niemand – noch de onderzoekers, noch de advocaten, noch de rechters – de ware oorzaken van de calamiteit. …” In de volgende zinnen wijst hij naar heel wat van die oorzaken: de historisch gefabriceerde onevenwichten, decalages, ongelijkheden die tot de vele doden in dit busongeval leidden.  

*******

Nathan Thrall, “Een dag uit het leven van Abed Salama. Een Palestijnse tragedie” vertaald uit het Engels door Ineke van den Elskamp, Uitgeverij Cossee, ISBN  9789464521573