- 16 augustus 2025 -

De opdracht van de moor

Om Venetië van het stijgende water te redden kan het ook afgebroken en terug opgebouwd in de woestijn in de buurt van Dubai. Om deze immense taak voor te bereiden mag schrijver Omar Lorenzo in opdracht van een ingenieursbureau uit Nijmegen Venetië in kaart brengen door de verhalen op te tekenen van de reizigers, vluchtelingen en gelukszoekers die er rondlopen.

De dakloze Moor die Omar aantreft op Piazza San Marco blijkt een rasverteller. Ze vertellen elkaar verhalen die heen en weer reizen tussen de Waal en het Canal Grande, tussen Dubai en Tanger, verhalen waarin “die oude droom van convivenza, het samenleven van de culturen in Moors Spanje, toen moslims, christenen en joden een beschaving deelden” ter sprake komt. Vertelsels over samenleven in vrede, naast de conflicten die zich ook afspelen, want “Hij die zich gegijzeld voelt, zal gijzelen.”

Vluchtelingen meanderen heen en weer in de verhalen, want: “De macht die Europa op ons uitoefent, is misschien wel destructiever dan die van vroeger – we zijn gegijzeld door de belofte van een betere toekomst.” Een toekomstdroom die ervoor zorgt dat mensen naar Europa komen en zowaar terecht komen in Kamp Heumensoord nabij Nijmegen, eertijds militaire kazerne, vandaag opvangplaats voor asielzoekers. Een plek met een voorgeschiedenis sedert de Eerste Wereldoorlog, zeer herkenbaar.

Abdelkader Benali schetst de dialoog dan wel het conflict tussen culturen soms in twee zinnen: “Als het Arabieren overkomt noemen ze het eerwraak, als het witte mensen overkomt noemen ze het een familiedrama. Maar het is en blijft vrouwenmoord.”

Net in die dialoog tussen culturen blinkt Benali uit, wanneer hij bijvoorbeeld over vluchtelingen schrijft: “Immers, het verhaal van vlucht was goed gedocumenteerd door alle culturen. De aartsvader Abraham die uit Irak kwam, Mozes uit Egypte, Mohammed die naar Medina trok – de boeken van de monotheïstische godsdiensten waren, als het om vluchtelingenverhalen ging, rijkelijk voorzien. Ontheemding ging vooraf aan openbaring.”

Nederlander of Moor, de personages in het boek lopen rond met “een vol hoofd, aangeraakt door geschiedenis en water, rusteloos op zoek naar een stevige grond onder de voeten, bepakt en bezakt met dromen, op zoek naar een warme kamer om ze uit te pakken”. Personages waarin ik me ten volle herken, een openbaring.

*******

^{Abdelkader Benali, “De opdracht van de Moor”, De Arbeiderspers, ISBN 9789029552691}