- 30 augustus 2024 -

De man met twee gezichten

“De man met twee gezichten” van Viet Thanh Nguyen is geen roman zoals zijn Pulitzer Prize winnende “De sympathisant”, maar draait wel om eenzelfde interculturele thematiek. Viet Thanh Nguyen duikt autobiografisch in zijn eigen leven en herinneringen, in zijn familiegeschiedenis: geboren in VIT NAM vluchtte hij met zijn ouders naar AMERICA^TM.  Daar begint zijn AMERICAN DREAM^TM met het feit dat hij van zijn ouders wordt verwijderd en naar een Amerikaanse familie wordt overgebracht… want witte mensen zijn zoveel bekwamere opvoeders?

Op tientallen bladzijden verschijnen de ‘twee gezichten’, de twee zijden, het daar-dan en het hier-nu, de vele verschijningsvormen van zijn interstitieel bestaan  “Vluchten is altijd tijdreizen. Van het ene land in de ene tijd naar een ander land met een andere tijd. Maar vooral leven in het heden terwijl je verleden altijd op je loert, altijd blijft rondspoken.”

Hoe moet hij omgaan met de heroïsche offers van Ba Má – zijn ouders? Wat betekent dankbaarheid voor een vluchteling? Wanneer doorziet hij het vertekende/verfilmde beeld dat hij kreeg van zijn geboorteland, want “Eind twintigste eeuw zijn het de Amerikanen en de Fransen die door middel van hun films bepalen hoe de wereld Vit Nam ziet: aan de ene kant als tragisch, wreed Amerikaans oorlogsgebied en aan de andere kant als sensuele, elegante Franse kolonie. Beide filmfantasieën vormen een magneet…”

Echter, “Vluchtelingen komen niet uit de lucht vallen maar zijn het gevolg van dwang en geweld. Ze worden gevormd door angst en terreur. Er wordt vluchtelingen iets aangedaan voordat ze op de vlucht slaan.” En toch… na het noodlot en de daaropvolgende lange vlucht wordt hun mens-zijn genegeerd. Vluchtelingen worden gezien als zombies, als ondoden, niet als mensen. “Zelfs als ze je niet haten beschouwen ze jullie als ‘een crisis’.”

Reflexief en zelfkritisch, bevragend en confronterend, kijkt hij naar zijn nieuwe vaderland. “AMERICA^TM een pro-life natie, ondeelbaar onder God, heeft zijn donkere velden bevloeid met het vergoten bloed van kolonisatie, genocide, slavernij …” Wanneer ik als lezer erken dat de Amerikaanse en Europese geschiedenis vaak gelijk oplopen dan houdt Viet Thanh Nguyen ook mij een spiegel voor.

Viet Thanh Nguyen  schrijft naast zijn herinneringen ook zijn bedenkingen en oprispingen. Met een daarvan wil ik hier graag stoppen, een voor mij uitdagende en tegelijkertijd bemoedigende gedachte:  “Net als veel andere landen, met inbegrip van het land waar ik ben geboren, is  AMERiCA^TM een land van wreedheid en schoonheid, verschrikkingen en hoop. Die schoonheid en hoop zijn alleen te realiseren als we afrekenen met de wreedheid en verschrikkingen, alleen als we de-militariseren, de-kapitaliseren, de-imperialiseren, de-koloniseren, de-carboniseren. Alleen dan kunnen we een AMERiCA^TM verwezenlijken dat even (on)mogelijk, even mooi is als de hemel van Ba Má. Alleen dan komt er een eind aan de vluchtelingenstroom.”

*******

Viet Thanh Nguyen, “De man met twee gezichten. Een memoir, een geschiedenis, een gedenkschrift.”  Uit het Engels vertaald door Monique ter Berg en Jetty Huisman. Uitgeverij Marmer. ISBN9789460686412