- 9 mei 2025 -

Het negerboek

Hoofdfiguur Aminatta wordt als jong meisje weggevoerd uit West-Afrika. Ze overleeft het slavenschip en de indigoplantage in South Carolina, mede door de medische kennis die ze meekreeg van haar moeder, vroedvrouw en kruidengenezer. Ze leert in het geheim lezen – verboden voor een zwarte – en wordt door verkocht aan een volgende slaveneigenaar.

Als geletterde vrouw is Aminatta ook geïnteresseerd in landkaarten, want ze wil de weg vinden om terug naar haar geboortedorp te gaan. Alras ontdekt ze dat de blanken weinig of niets weten over de Afrikaanse binnenlanden.
 “Het gedicht van Jonathan Swift schoot me te binnen:
Dus vult de kaartenmaker Afrikagaten
Met menig barbarijtafereel
En waar de bewoners de bergruggen laten
Plaatst hij van armoe een olifantsbeeld”

De titel verwijst naar ‘The Book of Negroes’: het Engelse maritieme register waarin de gegevens van drieduizend vrijgemaakte slaven zijn genoteerd die in 1783 vanuit Manhattan naar Canada zeilden om er hun vrijheid te verkrijgen. Ook Aminatta vlucht mee, weg van de ‘Verenigde Staten’ want: “Ik wist dat het de Verenigde Staten zou worden genoemd. Ik weigerde die naam uit te spreken. Er was niets verenigds aan een natie die voorstond dat alle mensen in gelijkheid werden geboren maar ondertussen mijn volk geketend hield.”

Dat ook de Britten zich boven zwarten verheven voelen, blijkt ten overvloede uit hun nationale hymne: “Rule, Brittania! Brittania, rule the waves: Britons never never shall be slaves…”

Aminatta laat de Amerikanen en Britten achter zich en keert terug naar Sierra Leone. Uiteindelijk blijkt dit een ommetje dat haar toch naar Londen leidt, waar zij de abolitionistische strijd ondersteunt door haar levensverhaal te vertellen. Want van jongs af aan zoekt zij en strijd zij voor menselijkheid: “Door iemand aan te kijken doe je twee dingen: de menselijkheid van de ander erkennen en die van jezelf bevestigen.”

De krachtige, fictieve hoofdfiguur Aminatta verbindt historisch bekende feiten met onbekende stukken geschiedenis. Een indringend boek. Het boek dateert al van 2011 en kwam op mijn weg dankzij een tip van Maria Nkanu Nkanu.

*******

Lawrence Hill, “Het negerboek” , Nieuw Amsterdam, 9789046826751, vertaling Ine Willems