- 25 maart 2020 -

13 + 12 (°)

Sedert de grote vluchtelingenstroom uit Syrië op gang is gekomen hebben verschillende auteurs een boek geschreven om dit onderwerp ter sprake te brengen. De werkelijkheid van vluchtelingen die een uitzichtloos verleden achter zich willen laten en op zoek gaan naar een beloftevolle toekomst. Ontheemde, verweesde thuislozen die door smokkelaars worden uitgebuit en misbruikt. Dit gegeven is reeds meermaals in een roman gegoten. In min of meer chronologische verhalen, al dan niet in een documentaire feitelijk stijl, kan je diverse vluchtelingen volgen. Althans op papier.

In “De bijenhouder van Aleppo” vertelt Christy Lefteri het verhaal van bijenhouder Nuri en zijn vrouw Afra, die hun zoon Sami zijn verloren bij een bomexplosie. Elk verwerken ze dit op hun manier. Nuri is blind geworden en ziet blijkbaar enkel nog herinneringen: momenten vol angst én liefde. Zij voelt wel met heel haar wezen. Zorgzame Nuri probeert Afra te beschermen, maar hij slaagt daar onvoldoende in doordat ook hij verloren loopt. Zijn aandacht voor de ‘wees’ Mohammed is een verrassend sleutelelement in de pijn en het verdriet die hem overmannen.
Nuri en Afra beleven hun reis van Aleppo naar Londen als bootvluchtelingen, kampbewoners, vliegtuigpassagiers met valse paspoorten, daklozen,… In Engeland wacht Mustafa op hun, Nuri’s neef en partner in de bijenhouderij. Mustafa die eenzelfde verhaal achter de rug heeft en zijn zoon Firas verloren is. Mustafa die in een e-mail aan Nuri schrijft: “Ik zou willen dat ik aan mijn gedachten kon ontsnappen, dat ik vrij kon zijn van deze wereld en alles wat ik in de afgelopen paar jaar heb gezien en meegemaakt.”
Mustafa die met zijn gezin reeds vooruit is gereisd en ook in Engeland bijen heeft gevonden. En waar bijen zijn, zijn bloemen. Waar bloemen en bijen zijn daar is kwetsbaarheid en schoonheid, daar is honing en zoeternij, daar is leven en hoop.

Christy Lefteri is een ervaringsdeskundige. Zij is in Londen geboren en getogen als dochter van Grieks-Cypriotische vluchtelingen. Zij werkte als vrijwilligster in een vluchtelingenopvangcentrum van Unicef in Athene. En Christy Lefteri is vooral een fantastische verhalenverteller. Bovenop de schrijnende pijn van deze mensen legt zij een liefdesverhaal. Hallucinaties en herinneringen, reisverhaal en asielprocedure, flashbacks en toekomstdromen worden haast naadloos in mekaar geweven vanuit enkele scharnierwoorden, die ook scharniermomenten in het verhaal zijn.
De ongelooflijke kracht van Lefteri’s manier van schrijven en verwoorden is dat zij boven op de schrijnende pijn woorden, zinswendingen, verhaalelementen… neerlegt als een deken van tederheid en empathie, die getuigt van liefde voor en inlevingsvermogen met haar hoofdpersonages. Een boek buiten categorie, een absolute aanrader.

In tijden als vandaag, met – ondanks samenscholingsmaatregelen toch nog – coronaparty’s, lockdown-feestjes en hamstergedrag – wil ik nog graag deze gedachte meegeven, uit een e-mail van Mustafa aan Nuri: “Mensen zijn geen bijen. Wij werken niet samen, wij hebben geen besef van een groter goed – daar ben ik inmiddels wel achter.” In schril contrast hiermee – gelukkig – is het verhaal van De bijenhouder van Aleppo: “een illusie (…) die zo krachtig is dat we niet verdwalen in de duisternis.”

Vandaag, 25 maart, is het de internationale dag ter herinnering van de slachtoffers van slavernij en de trans-Atlantische slavenhandel.  Een andere periode uit de wereldgeschiedenis waarin misbruik werd gemaakt van de zwakte en kwetsbaarheid van brutaal ontheemden. Ons voortschrijdend inzicht verloopt blijkbaar als de spreekwoordelijke processie van Echternach.

Lekker – zelf gebakken – brood op de middag en ’s avonds mijn benen onder tafel mogen schuiven. Het leven kan stukken slechter zijn.

(°) Vrijdag de 13^de, begin van de quarantaine-maatregelen + 12 dagen